Antieke Prenten uit het Belasting & Douane Museum

Portretten uit het depot

Van het Belasting & Douane Museum hebben we in het verleden een grote collectie prenten ontvangen. De verzameling bestond met name uit prenten met de portretten van belangrijke historische personen. Om de shop niet in één keer helemaal vol te zetten met alleen maar portretprenten, hebben wij destijds besloten om er setjes van te maken.

Nu hebben we heel wat grote setjes in de shop staan, die soms wel 10 prenten kunnen bevatten. Zo’n verzameling historische figuren is natuurlijk fantastisch voor de verzamelaar, maar toch kregen we ook af en toe de vraag of een bepaalde prent niet los gekocht kon worden. Om deze reden zijn we weer eens in ons depot gedoken en hebben we de collectie prenten uitgeplozen. Verscheidene portretprenten zijn nu los, als set van twee of in een set van drie verkrijgbaar. Verspreid over de week zullen deze opnieuw aan de shop toegevoegd worden.

“Wie is dat?!”

Interessant, die prenten om de muur mee op te fleuren. Maar wie zie je nou eigenlijk op die portretten? Het is wel zo leuk om te weten wie iemand was voordat je deze persoon aan je muur hangt. De naam van de afgebeelde persoon wordt vaak wel vermeld op de prent zelf, maar wat waren zijn of haar historische daden, of was het misschien een gevierd kunstenaar? Om je nieuwsgierige gasten – bij wie op het moment van entree al de vraag “wie is dat?” op lippen ligt – te verblijden met meer dan alleen een naam, lichten wij hier vandaag de meest notoire historische personen in onze collectie uit!

Madame de Pompadour

Iedereen heeft wel van Madame de Pompadour gehoord, de voornaamste minnares van de Franse koning Lodewijk XV. Ze stond bekend als een mooie vrouw en was een geliefde gast bij de Parijse salons. In 1745 werd ze de maîtresse van de koning; ze kreeg gelijk woonruimte in Versailles en werd door de koning benoemd tot markiezin van Pompadour.

Er doen veel verhalen de ronde over haar invloed aan het Franse hof. Zo zou ze een gevaarlijke concurrente zijn: wanneer er een jong meisje aan het hof kwam dat de aandacht van de koning trok, zorgde zij ervoor dat het meisje geruisloos maar levenslang in een kloostercel verdween.

Maar Madame de Pompadour was veel meer dan alleen mooi en gevaarlijk. Het was ook een intelligente vrouw die haar macht goed wist te benutten. Ze werd een mecenas voor de kunsten: onder haar leiding werd de porseleinfabriek van Sèvres gesticht, werd het Petit Trianon gebouwd en kwam de Encyclopedie van Diderot tot stand. Ook de Rococo-stijl evolueerde zich mede door haar opdrachten aan schilders als Francois Boucher en haar hobby om constant de koninklijke residenties opnieuw te decoreren.

Isaac Israëls

Israëls wordt gerekend tot één van de voornaamste Nederlandse schilders uit het einde van de negentiende eeuw. Het talent van deze schilder werd al op jonge leeftijd ontdekt, op zijn dertiende volgde hij al lessen aan de Haagse kunstacademie. Ook niet zo gek, zijn vader was de schilder Jozef Israëls, schilderen was hem met de paplepel ingegeven!

In zijn carrière richtte Israëls zich op het vluchtige stadsleven, dit probeerde hij vast te leggen in impressionistische schilderijen. Hij ging veel om met Breitner die hetzelfde probeerde te doen, en ze kregen dan ook de naam ‘Amsterdamse impressionisten’ toebedeeld. In de zomers spendeerde Israëls veel tijd in Scheveningen, waar hij voornamelijk impressionistische strandtaferelen maakte. Na reizen naar Londen, Parijs, en Nederlands-Indië vestigde hij zich definitief in Den Haag, waar impressionistische werken bleef maken tot aan zijn dood in 1934.

Lady Lamb

Lady Caroline Lamb was een Engelse aristocrate en roman schrijfster. Haar bekendste werk is Glenarvon. De hoofdpersoon in dit boek is de eerste Byronische held buiten het werk van Lord Byron. Lady Lamb is namelijk niet alleen bekend van haar literaire werk, ze is eigenlijk nog bekender geworden door de affaire die zij had met Lord Byron.

Nadat de affaire geëindigd was bleef Lady Caroline Lamb bezeten met Byron, wat haar literaire werk erg beïnvloedde. Zo bevat de ‘gothic novel’ Glenarvon in de hoofdpersonen nauwelijks verhulde portretten van haarzelf en de dichter!

George Villiers, Duke of Buckingham

Iedereen die Alexandre Dumas’ Drie Musketiers heeft gelezen komt deze naam wel bekend voor. Maar George Villiers was niet alleen een personage in een boek. De eerste hertog van Buckingham was een belangrijke hoveling aan het hof van de Engelse koning Jacobus I.

George Villiers was goed bevriend met de koning, die zijn vriendschap graag uitte met het uitdelen van titels. Villiers werd achtereenvolgens benoemd tot baron, burggraaf, graaf, markgraaf en hertog. Destijds deden zich echter ook hardnekkige geruchten de ronde over de relatie tussen Villiers en de koning, die meer zou inhouden dan slechts vriendschap. Het hielp dan ook niet dat Jacobus Villiers in het openbaar gekscherend “my wife” noemde.

Alexander Farnese, hertog van Parma

De naam Alexander Farnese, hertog van Parma kennen we allemaal uit de geschiedenisboeken. In een notendop de rol van Farnese: van 1578 tot 1592 was de hertog van Parma landvoogd der Nederlanden, hierin was hij de opvolger van Don Jan van Oostenrijk. De Staten-Generaal der Nederlanden hadden echter een ander persoon voor deze functie voorgedragen bij de landsheer.

Filips II bepaalde dat Farnese toch landvoogd zou worden, de Staten-Generaal weigerden hem echter te erkennen. Vervolgens verklaarde in 1581 de Unie van Utrecht zich onafhankelijk en zette Filips II af als landsheer. De hertog van Parma nam de taak op zich om deze opstandige gewesten opnieuw te onderwerpen aan het Spaans gezag.

Het portret van de hertog van Parma is verkrijgbaar in combinatie met het portret van Don Jan van Oostenrijk. Wist je trouwens dat ze familie zijn? Hoewel Don Jan jonger is, is hij als bastaardzoon van Karel V de oom van Alexander Farnese, die een onwettige kleinzoon is van Karel V.

Nog veel meer prachtige portretten

Naast de hierboven uitgelichte portretten met grote namen hebben we nog meer interessante beeltenissen van historische personen. Een mooi voorbeeld is het portret van Jacob Crommelin, rechtsgeleerde en gezantschapssecretaris in Brazilië. Het portret van de Franse roman schrijver Eugène Sue, die vanaf donderdag verkrijgbaar is, is ook een plaatje voor in huis. Daarnaast zou het portret van de Franse bisschop Jean Baptiste Massillon het ook goed doen aan de muur. Massillon was een geliefd prediker en mocht in 1699 zelfs prediken aan het hof in Versailles! Ook is hij bekend van de begrafenisrede die hij schreef voor Lodewijk XIV, die hij begon met de fameuze zin “Dieu seul est grand”.

Maar niet alleen de geportretteerden zijn interessant om meer over te vertellen. Ook de makers van de prenten kunnen interessante kunstenaars zijn, zoals de graveur Jacob Houbraken. Houbraken was trouwens niet allen graveur, hij was tevens een belangrijk kunstverzamelaar. In zijn werk legde hij zich toe op het portret. Aan het begin van zijn carrière werkte hij aan zijn vaders grote werk De Groote Schouburgh der Nederlantsche konstschilders en schilderessen, waarna hij zich ging richten op portretten van beroemde Nederlandse personen. Zijn bekendheid nam toe na samenwerking met de Britse historicus Thomas Birch en de kunstenaar George Vertue. Met hen werkte hij tussen 1743 en 1752 aan het werk Heads of Illustrious Persons of Great Britain. Bij terugkomst in Nederland ging hij vervolgens aan een vergelijkbaar project werken. Samen met historicus Jan Wagenaar en schilder Hendrik Pothoven produceerde hij Vaderlandsche historie, wat bestond uit wel 21 delen die gepubliceerd werden tussen 1752 en 1759. Het oeuvre van Houbraken bestaat uit meer dan 400 portretten, zijn onderwerpen werden vaak uitgebeeld in een ovaal frame. In de shop hebben we zeer veel prenten die vervaardigd zijn door Jacob Houbraken!