Antieke Kunst met een Moderne Tint – Nik Heemskerk en het Belasting & Douane Museum

Nieuwe kunstwerken

Tussen de stukken die wij uit de verschillende musea krijgen zitten wel eens beschadigde objecten. Zo ook in de collectie van het Belasting & Douane Museum. Zoals jullie weten hebben wij zeer veel prenten uit dit museum ontvangen. Bij het uitpakken kwamen we enkele exemplaren tegen die veel schade hadden. Zonde!

Nu gaan we ze natuurlijk niet weggooien, het zijn soms prenten van ruim 200 jaar oud. We moesten dus op zoek naar een manier om deze prenten opnieuw aantrekkelijk te maken, waarbij we ze tevens als historische objecten eer aan doen. Hierbij hebben wij de hulp ingeschakeld van Nik Heemskerk, een illustrator die graag geschiedenis als inspiratiebron voor zijn werk gebruikt.

Nik Heemskerk is afgestudeerd aan de kunstacademie en maakt illustraties en strips. Zijn werk beschrijft hij als humoristisch en soms een tikje macaber. Zijn eerste stripboek Going Up in Smoke is vorig jaar verschenen. Hierin wordt de geschiedenis van roken verbeeld aan de hand van de meest absurde rokersfeiten. Een samenwerking met de MuseumDepotShop ging Nik graag aan. De prenten met historische personen die wij hem aanboden gaven hem de kans om in de geschiedenis van de geportretteerden te duiken. De kleinste feitjes kunnen immers de triggers zijn om het creatieve proces op gang te brengen. Met zowel historische feiten als persoonlijke weetjes als uitgangspunt heeft Nik voor ons drie prachtige kunstwerken gecreëerd. Zijn illustraties voegen waarde toe aan de ietwat statige portretten: ze weten je aandacht te trekken en maken je nieuwsgierig naar het levensverhaal van de afgebeelde persoon.

De vredesduif

Het portret van Adriaan Clant hiernaast is verrijkt met vredesduiven. Nik houdt ervan de humor in zijn kunstwerken te houden. De duifjes zitten op de lijst onder het portret, zoals je ook gewend bent stadsduiven op een gevel te zien zitten. Rechtsboven zien we prominent twee duiven met vredestakjes vliegen, ze verwijzen naar de geschiedenis die achter deze prent schuilgaat…

De afgebeelde persoon is Adriaan Clant tot Stedum, een Groningse landjonker. Clant was een voornaam diplomaat en werd in 1648 als afgevaardigde van Groningen naar Münster gestuurd. Bij dit vredesproces was hij een belangrijk onderhandelaar. In het bekende schilderij van Gerard ter Borch getiteld De ondertekening van het vredesverdrag van Münster is Adriaan van Clant weergegeven op de voorste rij, naast onder andere Adriaan Pauw, Willem Ripperda en Jan van Mathenesse.

Drie musketiers

Kardinaal Richelieu. We hebben allemaal wel van hem gehoord. De meeste kennen hem als de ‘slechterik’ uit de verhalen van de Drie Musketiers. Maar Richelieu heeft zoveel meer betekend in de geschiedenis. De illustraties bij het portret geven iets weg van de faam van deze illustere kardinaal.

In het nieuwe kunstwerk zien we verschillende elementen uit Richelieu’s carrière verbeeld. Het kardinaalsrood overheerst, samen met verschillende verwijzingen naar de drie musketiers, zoals degens en de bekende kreet “één voor allen, allen voor één”. Richelieu was een man van de kerk, een verwijzing naar religie was ook op zijn plaats: de ten halven lijve afgebeelde figuur wordt omgeven door religieuze kruisen. Daarnaast is er ook een schilderspalet getekend onder de figuur. Richelieu was een groot mecenas voor de kunsten. Zijn kunstverzameling bevatte ruim 300 schilderijen, waaronder werken van grote meesters als Leonardo da Vinci, Nicolas Poussin, Rubens, Veronese, Titiaan en Andrea del Sarto.

De botanische tuin

Het portret van Caspar Fagel heeft een kleurrijke ‘upgrade’ gekregen met illustraties in een botanisch thema. Fagel was een fervent plantenverzamelaar. Op de buitenplaats Leeuwenhorst liet hij indrukwekkende botanische tuinen aanleggen. Via contacten bij de VOC wist hij planten van over de hele wereld te bemachtigen. Zijn tuinen bevatte planten uit Amerika, het Middellandse Zeegebied, Azië en Kaap de Goede Hoop.

Caspar Fagel was bovendien een belangrijk man in de politiek van Holland. In de functie van raadpensionaris was hij tevens één van de opstellers van het Eeuwig Edict in 1667. Met dit edict werd besloten tot afschaffing van het stadhouderschap in Holland. Het was de bedoeling met deze resolutie het stadhouderloze tijdperk eeuwig te laten voortduren, vandaar dat het ‘het eeuwig edict’ werd genoemd. In de illustraties zien dit thema ook terugkomen: een eeuwigheidssymbool en het edict zijn aangebracht onder de geportretteerde.

Litho’s van Jan Veth

Naast de bovengenoemde kunstwerken komen er vandaag ook weer een aantal nieuwe prenten online. In de nieuwe collectie bevinden zich onder andere litho’s met portretten van historische personen, vervaardigd door Jan Veth.

De gelithografeerde portretten van Jan Veth, die vanaf 1891 onder de titel Bekende Tijdgenoten in het weekblad De Amsterdammer verschenen, behoren tot de hoogtepunten in Veths oeuvre. Kunstenaars als Willem Maris en Joseph Cramer, politici en andere belangrijke Nederlanders passeren de revue in deze serie.

Het vervaardigen van litho’s was geen simpel karwei. De stenen waren dik en wanneer een prent een wat groter formaat moest krijgen waren ze behoorlijk zwaar. Zo ook bij de litho’s van Veth, die gemiddeld ca. 300 × 200 mm meten. Veth vervaardigde de portretten bij hem thuis in Bussum, maar de stenen moesten te Amsterdam afgedrukt worden. Om dit voor elkaar te krijgen werd een hele route afgelegd: wanneer Jan Veth een lithosteen af had werd deze door zijn vrouw met een kinderwagen naar het treinstation van Bussum gebracht, ‘om de onkosten van den kruier uit te sparen’. De steen werd vervolgens in de trein naar Amsterdam gelegd, om aldaar aangekomen door een knechtje van de drukker te worden opgehaald!

Nog veel meer mooie prenten…

De nieuwe collectie prenten die vandaag online gaat is zeer divers. Hertogen, baronnen, kardinalen, prinsessen en prinsen, je ziet ze allemaal voorbij komen. De collectie bevat bovendien niet alleen bekende Nederlanders, ook portretten van illustere Fransmannen, Engelsmannen en Spanjaarden zijn hier te vinden.

Hiernaast zie je al twee interessante exemplaren: een portret van Oliver Cromwell en één van Willem Frederik Karel der Nederlanden, Prins van Oranje-Nassau. Neem vooral ook even een kijkje in de shop, er zit vast een mooie tussen om je verzameling mee uit te breiden.

We wensen je weer veel kijk- en koopplezier!
Het team van MuseumDepotShop.nl

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.