Decoratief Antiek

Decoratief antiek

We hebben weer heel wat nieuwe pareltjes binnen gekregen! Vandaag staan decorative antiques (of: decoratief antiek) centraal: curiositeiten en gebruiksvoorwerpen die vandaag de dag bijna alleen nog een decoratieve functie hebben. Maar het mogen dan uit gebruik geraakte stukken zijn, ze brengen o zo veel sfeer met zich mee voor het interieur!

Verbandtrommel

Een voorwerp dat je niet zo vaak tegenkomt op antiekmarkten is een verbandtrommel, laat staan een compleet gevulde antieke verbanddoos. In de shop hebben we vandaag een exemplaar van de Koninklijke fabriek van verbandstoffen Utermöhlen & co uit Amsterdam. Dit bedrijf was opgezet in 1880 door Carl Friedrich Utermöhlen, die antiseptisch verband ging produceren. Het bedrijf had een moeizame start, maar in 1901 – nadat het snelverband ontwikkeld was – verleende koningin Wilhelmina het predicaat koninklijk. Vanaf dat moment gaat het bedrijf onder de naam NV Koninklijke Fabriek van Verbandstoffen v/h Utermöhlen & Co. door het leven. Het Utermöhlen startte zelfs dochterondernemingen om medicinale verbandwatten en hydrofiele windsels te produceren.

De verbanddoos die wij in de collectie hebben komt uit 1924, en is gevuld met allerlei medicinale watten, compressen, vette wattenrollen en snelverbanden van het merk. Zelfs een nagelborstel met zeep, spalken, verbandschaar, een charmant klein rolletje Leukoplast pleistertape en het originele notitieboekje zijn nog aanwezig. Of alles nog te gebruiken is? Dat valt te betwijfelen. Wel vormt de trommel met zijn charmante verschijning een prachtig conversation piece voor in huis!

Gareel

Een gareel of haam is een soort juk dat gedragen werd door een lastdier. Het werd om de nek van het dier geplaatst zodat het een wagen of landbouwwerktuig kon trekken. Garelen voor paarden en ossen zijn het meest voorkomend, maar je had ze ook voor ezels en zelfs honden! Het exemplaar dat wij in de shop hebben is waarschijnlijk voor een paard of os gebruikt. Wist je trouwens dat geen enkel gareel hetzelfde is? Voor ieder dier is de ideale trekhoogte net even anders. Je kon een gareel dan ook niet zomaar overzetten van het ene paard op het andere, het gareel was helemaal aangepast aan zijn drager.

Het gareel is uitgevonden in de middeleeuwen. Vóór deze uitvinding werd er simpelweg met touwen gewerkt die om de hals van het dier werden bevestigd; deze sneden echter zuurstoftoevoer af. Met het gareel gebeurde dit niet meer, want nu werd de druk verlegd naar de borstkas. Bovendien ging het ploegen op het land met het gareel een stuk sneller. Een gareel of haam bestaat uit twee gebogen spanen van essenhout die bekleed zijn met leren kussens, gevuld met hooi en paardenhaar. Aan de bovenzijde zijn de spanen vast verbonden met leer, aan de onderzijde kan het vastgezet worden met een verstelbare leren riem. Je moest het gareel immers ook gemakkelijk om de nek van het lastdier kunnen bevestigen. Aan beide kanten zijn ringen aangebracht voor leidsels, zodat het gareel gebruikt kon worden voor het trekken van karren en wagens.

Het gareel wordt nu niet meer gebruikt in de landbouw, desondanks is het een mooi stukje nostalgie voor de liefhebber van het landleven.

Manometrische vlam-apparaat

Het manometrische vlam-apparaat werd in 1862 uitgevonden door Rudolph Koenig, en werd gebruikt om geluidsgolven mee te visualiseren. Het apparaat bestaat uit een vierkante, draaiende spiegel met zwengel op een zwart ijzeren statief. Oorspronkelijk werd er met een bijbehorende hoorn het te meten geluid geconcentreerd en geleid naar de capsulekamer. Deze kamer was in tweeën gedeeld, vaak door middel van een rubber. Door het geluid ging dit membraan trillen, deze beweging zette weer een stroom gas in beweging. De gasvlam die ontstond werd groter en kleiner naar mate de frequentie van de geluidsbron veranderde. De verlichtte vlam veranderde echter zo snel van grootte dat dit niet met het blote oog te zien was. Dit werd opgelost met de draaiende spiegel, hierin was de beweging van de vlam wel goed zichtbaar. De frequentie van het geluid werd vervolgens weer berekend aan de hand van de snelheid van de draaibewegingen en de afstand tussen de vlamweergaves.

Het manometrische vlam-apparaat is iets wat je niet vaak tegenkomt, en werd ook in de wetenschap al snel vervangen door een oscilloscoop. Desondanks is het een interessant historisch wetenschappelijk artikel om je in te verdiepen.

Episcoop

Ook een in onbruik geraakt object is de episcoop. Vandaag de dag is het vervangen door moderne apparaten zoals de televisie en computer, maar in de beginjaren van de twintigste eeuw beleefde de episcoop zijn hoogtepunt. De episcoop is een vroege projector. Met dit apparaat kon men foto’s, prenten en ansichtkaarten op een scherm of de muur projecteren. De prent plaatste je ondersteboven in de achterwand van de lantaarn, de lens keerde het beeld weer om waardoor het alsnog goed op de muur verscheen. Het exemplaar dat wij vandaag in de shop plaatsen is vervaardigd door P.M. Tamson, producent van gereedschappen en schoolbehoeften te ’s Gravenhage. Waarschijnlijk is dit stuk ooit gebruikt in het onderwijs.

Hoewel de episcoop in onbruik is geraakt, kan je het vandaag de dag nog steeds goed gebruiken. De episcoop wordt namelijk wel ingezet door illustratoren of kunstenaars om een tekening op een muur aan te brengen. De episcoop vergroot de originele tekening en projecteert de lijntekening op de muur, zodat deze gemakkelijk overgetrokken kan worden. Daarnaast is de episcoop natuurlijk ook gewoon een kek ding om in huis te hebben staan!